Lần tôi biết chị lúc ấy khoảng 6 tuổi, tức là vào cái tuổi trẻ con được ra đường để đi học và tiếp xúc với bên ngoài. Hôm ấy, tôi nghe thấy bọn trẻ con vừa reo hò vừa nhảy chân sáo “Hợi rồ, ôi Hợi rồ chúng mày ạ” và phía xa thấy một đám trẻ con khác rất đông đang bu quanh một người đàn bà, chị ta đi đến đâu là đám trẻ lại đi theo bu quanh đến đấy, mồm reo hò không ngớt “Hợi rồ, Hợi rồ”. Thậm chí có thằng còn bắt nhịp “hai ba Hợi rồ” thế là cả bọn lại gân cổ gào theo. Thế rồi có tiếng chị chửi lại và làm một động tác gì đấy, chắc là dọa nạt khiến đám trẻ ấy chạy tóe ra, bưng miệng cười khoái trá.
Khi lại gần, tôi để ý chị đang có chửa kềnh càng, tay lại dắt theo một đứa bé. Chị đi chân đất, quần xắn ống thấp ống cao một bên lên tận trên đầu gối. Chắc hẳn chị đang tức giận lắm, cái môi trên của chị cong lên, cái miệng dẩu văng ra những câu chửi chói tai. Nhưng mặc, đám trẻ vẫn không buông tha, chỉ khi có người lớn xua đuổi bọn chúng mới vãn đi đôi chút. Phải mãi cho tới lúc có một người đàn ông lớn tuổi quát “Chúng mày không đi học à, tao mách thầy giáo bây giờ. Thằng kia, mày có về nhà ngay không hay là để tối tao mách bố mày” cứ thế ông nhắc tên từng thằng một, thì đám đông mới tự động giải tán.
Lúc này chị đã ngồi dưới tán của một cây bàng già phía bên kia đường tầu điện, chỗ đấy cũng là nơi nghỉ giữa chừng mỗi khi bọn choai choai tập gánh nước. Tôi gánh đôi thùng không và tò mò tiến đến gần, quan sát chị.
Trông chị nhếch nhác, bẩn thỉu. Đứa bé đi cùng cũng nhếch nhác không kém. Đầu tóc chị rối bù như lâu ngày không chải, trên đỉnh đầu được búi thành một nắm và cắm cái lược bí (loại lược để chải chấy). Cái áo đã ngả mầu cháo lòng nhầu nát, quần thủng lỗ chỗ làm lộ ra những mảng da trắng bong bóc. Trông chị thật thảm thương và khó đoán tuổi!
Đôi thùng xếp hàng của tôi sắp đến lượt, (nhiệm vụ của tôi là xếp hàng lấy nước ở máy nước công cộng rồi chờ anh tôi ra gánh) thì bất ngờ chị đến. Chị gạt thùng của ai đó ra rồi thản nhiên ngồi xuống kỳ cọ cho đứa bé, nó là đứa bé gái. Tất cả mọi người có mặt có vẻ không hài lòng nhưng không ai nói câu nào mà cứ để cho mẹ con chị tự do tắm táp. Tắm cho đứa bé xong, chị vớ thùng nước đầy của ai đó bê lên dội từng đợt vào người mình rồi thản nhiên dắt tay đứa trẻ ra về. Lần đầu chứng kiến cảnh này, tôi hãi lắm!
Lúc chị đi khỏi, có ai đó chép miệng thở dài “Tội nghiệp cái con mẹ này, ngày xưa nó xinh lắm ai ngờ bây giờ thân tàn ma dại thế này! Mà cũng tổ sư cái bọn đàn ông, nó như thế mà cũng không buông tha, vẫn cứ úp mặt vào được”! Câu vừa than vừa chửi này đối với một thằng bé 6 tuổi như tôi thì mãi vẫn là một sự ám ảnh.
Chỉ khi đã lớn lên một chút, khi đã chứng kiến nhiều lần cảnh mẹ con nhà chị, nghe nhiều lần những lời bàn tán, nhất là một lần được ngắm và nghe chị kể chuyện với người xung quanh về cuộc đời mình thì tôi mới thấy chị thật đáng thương.
Lần ấy, chị tắm gội cẩn thận, diện quần áo đẹp và đi săng đan. Chị đẹp lắm và tôi đồ chừng chị mới chỉ ngoài đôi mươi. Nét mặt rạng rỡ, hai lúm đồng tiền lộ ra mỗi khi chị cười, khoe hàng răng đều tăm tắp. Cái miệng lúc nói chuyện hơi chun lại trông rất duyên, phải cái đôi lúc lại dẩu ra, chắc là chị hay dẩu ra để chửi nên quen, rồi thành tật chăng. Nhưng đôi mắt của chị thì mới đẹp làm sao! Sau này, mỗi khi phải làm văn tả người con gái đẹp có đôi mắt bồ câu là tôi lại đưa đôi mắt của chị ra mà bệ nguyên xi vào. Làn da mịn màng trắng bóc làm tôi lại nhớ tới những mảng trắng lộ ra sau những vết thủng lỗ chỗ hôm nào. Mọi người nói hôm ấy chị không rồ! Mà thực ra chị cũng chỉ bị điên tình thôi.
Con phố tôi ở ngày xưa là làng, coi như là ngoại thành, sau mới đổi thành phố. Cái văn hóa làng xã khi ấy đã khiến mọi người trong phố biết hết nhau. Chúng tôi có thể điểm mặt từ đầu phố đến cuối phố có những cô nào xinh nổi tiếng mà đàn ông nơi khác phải xô đến giành giật. Mỗi khi kháo nhau như thế, cánh đàn ông không người nào không nhắc đến chị Hợi. Cần phải nói thêm, Gái phố tôi đẹp nổi tiếng vì có lẽ trước đây thời Tây, ở đây có rất nhiều người là vợ lính. Họ là các người đẹp tứ xứ lấy chồng là Đội, là Sếp kéo về đây sinh sôi, cư ngụ (giống như Gái Tuyên Quang và Cao Bằng đẹp vì Nhà Mạc chạy lên đấy tồn tại những 80 năm). Thế thì phải biết chị Hợi xinh đẹp cỡ nào!
Những lần chị tỉnh táo như thế thật hiếm hoi. Một lần tôi thấy chị ngồi đầu ngõ gào lên “Ối anh Lung ơi, em nóng quá anh Lung ơi”. Anh Lung là chồng chưa cưới và cũng từ đây tôi đã được nghe kể về thiên tình sử của chị.
Thuở mới 16 nhưng chị đã hé lộ một nhan sắc kiêu sa, thì anh là tài xế nhà binh cho Pháp.Tôi đã từng biết một tài xế nhà binh khác, rất khỏe mạnh và điển trai đến mức nếu sau này không bị vướng lý lịch “xỏ nhầm giầy” thì rất có thể đã là một tài tử xi nê. Chắc anh Lung cũng vậy. Thời ấy lái xe là oách lắm (có lẽ vì ít ô tô quá). 1954, Hòa bình lập lại, sau khi đi học tập, cải tạo thì anh Lung được sung vào làm phụ xe trong một đơn vị vận tải đường dài. Mối tình của anh Lung và chị Hợi một thời đã được dân cả phố tấm tắc. Nhà anh ở phố Châu Long, mỗi khi anh đến đèo chị đi chơi bằng chiếc xe Pơgiô, chị ngồi sau mặt hoa da phấn, tóc búi trễ, áo tân thời tà bay phấp phới thì không ai là không ngước nhìn. Cũng không thiếu người giấu ánh mắt ghen tỵ!
Hai người thề nguyện, rồi hai họ đã định ngày cho họ thành hôn. Anh Lung cũng định rằng sau chuyến đi vận chuyển xăng dầu cho Tây Bắc đợt này thì sẽ xin nghỉ phép để chuẩn bị cho ngày cưới, còn chị thì hân hoan đón chờ anh về để đưa chị đi may áo cưới.
Nhưng ở đời nhiều khi không xuôn xẻ như thế. Trong một phút bất cẩn, xe đã bén lửa. Ngọn lửa quái ác đã bùng lên thành biển lửa đã nuốt trọn chiếc xe. Nếu anh Lung lúc ấy bỏ xe chạy thì có thể anh đã không việc gì. Nhưng với tinh thần trách nhiệm và lòng quả cảm, mặc cho người lái chính can ngăn, anh vẫn dũng cảm leo lên buồng lái, lái chiếc xe tách khỏi đoàn và… xe đã phát nổ. Khi mọi người tìm thấy thì anh đã bị cháy đen không còn nguyên vẹn hình hài.
Thi thể anh được chuyển về nhà khâm liệm, mọi người cố giấu nhưng không hiểu sao chị biết được và đã ngất lịm ngay tại chỗ, lúc tỉnh dậy chị luôn mồm kêu khóc, tiếng khóc gào như cào xé ruột gan, chị còn ngất đi ngất lại nhiều lần nữa. 18 tuổi đã coi như góa chồng, chị chính thức trở nên điên dại kể từ lúc ấy và từ đó về sau chị không yêu một gã trai nào.
Những lúc bình thường, không điên dại, chị lại trở về với cô thiếu nữ thanh xuân yêu đời, người ta đã chứng kiến chị hát, những bài hát lãng mạn của thanh niên Hà Nội thời tạm chiếm. Mỗi khi chị tắm gội, chải đầu ăn diện thì người ta vẫn không khỏi giật mình về nhan sắc của chị, nó đằm thắm, nết na, hiền dịu, đôi môi mở hé và đôi mắt bồ câu trong veo như khoan sâu vào trái tim mọi người. Nhiều người đã tìm đến với chị mong rằng sẽ làm chị quên day dứt mối tình cay đắng, rằng với ngọn lửa tình yêu nơi họ sẽ có thể thắp sáng nơi trái tim chị một tình yêu mới. Nhưng tất cả chỉ là vô vọng! Lúc tỉnh lúc điên đã biến chị thành con người xa lạ với tất cả, nguội lạnh với tất cả. Lũ đàn ông mãi về sau đã biết đến điều này, họ biết rằng không thể đến với chị nghiêm túc và bọn chúng đã âm thầm âm mưu làm hại chị.
Chúng biết rằng trong con người chị vẫn còn những bản năng đàn bà và trong một đêm tối trời, một tên ma cô đã cưỡng hiếp chị. Chị đã mang thai ngay trong cái đêm cay nghiệt đó. Những người thân đã khuyên chị từ bỏ cái thai nhưng chị kiên quyết giữ. Kết quả là một bé gái ra đời, khỏe mạnh và xinh đẹp, thừa hưởng ở chị những nét tuyệt đẹp, chỉ khác là có mái tóc hơi xoăn xoăn làm người ta cứ truy lùng gã trai nào có mái tóc loăn xoăn là đổ riệt. Một năm sau chị lại có chửa, lần này là một bé trai có nước da ngăm ngăm, người ta lại truy tìm thằng đốn mạt nào đó có nước da ngăm ngăm. Cứ thế, cứ thế chị đẻ đến 6 đứa, hình như có 4 là gái.
Chị đẻ dày đến mức người ta lúc nào cũng thấy chị chửa. Có người đi xa lâu lâu về cứ có cảm tưởng là chị chỉ chửa mà chưa đẻ. Hình ảnh một người phụ nữ rồ dại tấp tểnh, bước thấp bước cao, bụng chửa vượt mặt, tay dắt theo vài ba đứa trẻ, vừa đi vừa chửi những người mỉa mai, trêu trọc mình có lẽ đã trở thành quen thuộc với hầu hết dân phố tôi thời bấy giờ. Liệu những đứa con chị có biết là mẹ rồ dại hay không. Chỉ biết là chúng rất ngoan và bám mẹ, đứa lớn ẵm đứa bé, trông lẫn nhau để mẹ bế đứa bé nhất. Đói kém là thế nhưng chẳng hiểu chị lấy đâu ra cơm gạo để nuôi một lũ tàu há mồm ấy. Mà chị cũng chẳng đi xin, có nhiều người thương quá dúi cho chị đồng quà, tấm bánh, củ khoai củ sắn hoặc bát bún riêu để chị chia cho lũ trẻ. Quần áo thì thiếu thốn, mùa hè đa phần là cởi truồng thậm chí cả mùa Đông mà áo rét cũng không có.
Hình ảnh sâu đậm nhất, có thể coi là điển hình nhất mà mỗi một ai cũng không thể quên là giữa trời rét căm căm của ngày Đông tháng giá mà chị thản nhiên lôi từng đứa ra máy nước công cộng tắm rửa, kỳ cọ, khiến ai trông thấy cũng phải rùng mình. Nhìn những đứa trẻ tím tái vì lạnh, rét run từng chặp và đứng sát vào nhau cùng chịu đựng những trận gió bấc, nhiều người đã phẫn nộ lên tiếng “Mày giết chúng nó đấy à, nếu mày không nuôi được thì đem cho người khác nuôi chứ không thể đầy đọa chúng nó thế này được” nhưng chị chỉ toét miệng ra cười hồn nhiên mà không biểu lộ một cảm xúc nào. Mà bọn trẻ cũng siêu, cơ thể bọn chúng làm bằng gì mà tuyệt nhiên không có đứa nào bị sưng viêm gì cả. Bọn chúng hoàn toàn khỏe mạnh trong khi những đứa trẻ cùng tuổi thì ho sù sụ hoặc lăn ra ốm mặc dù đã được ở trong nhà và trùm chăn ấm!
Người ta thắc mắc tại sao chị đẻ nhiều thế? Bố của những đứa trẻ đó là ai? Kẻ nào đốn mạt, nhẫn tâm dày vò thân xác chị và để lại những con trùng tội lỗi để rồi trách nhiệm nuôi dưỡng chỉ có mình chị, một người mẹ không còn là người bình thường. Sau này tôi có được nghe kể lại là những thằng đàn ông đó đều lợi dụng lúc tối trời khi chị đang nửa mê nửa tỉnh, không còn phân biệt được ngày và đêm thì bọn chúng mon men tới, giả làm anh Lung để buông lời đường mật. Chị ôm ấp, ân ái với chúng mà cứ tưởng là ân ái với người yêu của mình. Chỉ khi tỉnh ra mới ôm mặt mà gào khóc “Ối anh Lung ơi, anh Lung, em nóng quá” chị tưởng như vẫn được cùng anh đang quằn quại trong biển lửa, trong khi những kẻ đốn mạt kia đã “cao chạy xa bay”.
Đã có lúc khu phố hoặc người nào đó đặt vấn đề đưa các con chị cho làm con nuôi hoặc vào trại nuôi dưỡng. Những lúc ấy chị như một con thú dữ quắc mắt, nhe nanh dang hai tay như gà mẹ đang che chở cho đàn con. Cái bản năng đàn bà, bản năng làm mẹ vẫn vẹn nguyên nơi chị, chị quyết giữ chặt những đứa con dứt ruột đẻ ra mà không cần biết cha chúng là ai, chứ không chịu xa rời một đứa nào. Người ta chỉ còn biết lắc đầu mà đầu hàng trước một người mẹ vĩ đại.
Tôi xa con phố của mình khi lũ con chị còn rất bé, từ bấy đến nay tôi không biết được tin tức gì về chị cùng lũ con. Bọn chúng có được đi học, có được làm nghề, lấy vợ lấy chồng đàng hoàng như những đứa trẻ khác cùng lứa hay không? Bọn chúng có biết ơn người mẹ vĩ đại đã sinh hạ và cưu mang chúng trong một hoàn cảnh không được giống như người khác hay không? Và ngay cả chị nữa, chị còn sống không? Nếu sống thì bây giờ chị cũng phải hơn 80 tuổi rồi, có còn điên dại nữa hay là đã được vui vầy bên con cháu? Tình yêu thương của con trẻ có cứu rỗi được tâm hồn chị hay không?
Thân phận chị thật đáng thương, tình yêu cao cả của chị thật đáng trân trọng! Lúc nào nhớ về Hà Nội, nhớ về căn phố cũ đã nuôi dưỡng tuổi thơ là tôi không khỏi chạnh lòng mà nhớ tới chị, nhớ đôi mắt bồ câu trong vắt, nhớ một người mỹ nữ có một số phận hẩm hiu, nhớ một người điên nhưng có một trái tim nhân hậu và cao cả. Chị còn Người hơn rất nhiều người đang tỉnh. Và hơn hết, Người gấp vạn lần những thằng đàn ông đốn mạt đã lợi dụng sự điên dại của chị mà úp mặt vào./.
Theo Chuyện quê
Dương Công Bắc
