“Thai nghén” từ một cuộc chạy xuyên Việt
Hơn 5.000 thành viên của mạng lưới, 147 CLB “Sách và Hành động” tại các trường THPT, ĐH và CĐ đến từ 27 tỉnh, thành, trên 6.000 chiến dịch được tổ chức là những con số “biết nói” chứng minh cho nỗ lực bền bỉ của năm người sáng lập: Cao Đức Thái, Nguyễn Văn An, Trương Thị Liên, Hoàng Văn Nam, Ngô Văn Khải. Để xây dựng cộng đồng “Sách và Hành động”, năm bạn trẻ, lúc bấy giờ còn là sinh viên đã lên ý tưởng cho hành trình chạy xuyên Việt từ Hà Nội đến Sài Gòn với quãng đường 1.750km vào năm 2013. Năm bạn trẻ cho biết, cuộc chạy xuyên Việt được phát động với mục đích cổ vũ văn hóa đọc và lan tỏa năng lượng tích cực đến cộng đồng, từ đó tạo tiền đề cho việc xây dựng mạng lưới.
Phòng sách được quản lý bởi các thành viên CLB Sách và Hành động trường THPT Yên Phong 1, Bắc Ninh.
Song song với hành động, năm người sáng lập cũng đã có khoảng thời gian trang bị kiến thức để có đủ khả năng thiết lập một mô hình lâu dài kết nối các bạn trẻ. Vì không có quá nhiều kinh nghiệm, các bạn phải tìm hiểu các câu lạc bộ sách đang hoạt động vào thời điểm đó cũng như tham khảo nhiều đội nhóm sách mạnh tại Hà Nội. Ban đầu, năm bạn trẻ gặp nhiều khó khăn khi chưa định vị được tiếng nói của mình trong cộng đồng. Nguyễn Thu Hằng (Giám đốc điều hành dự án “Sách và Hành động”) cho biết, các bạn phải tự thân liên hệ với Ban giám hiệu nhà trường nhằm trao đổi về việc tuyển chọn những học sinh phù hợp cho việc thành lập nên các câu lạc bộ ở mỗi trường học. “Tuy vậy, không phải nơi nào cũng đồng ý cho việc sáng lập câu lạc bộ tại trường. Trung bình cứ đến bốn trường thì mới thành lập được một câu lạc bộ”, Thu Hằng kể.
Ngoài ra, Hằng còn cho biết, tổng cộng lộ trình đi đến các trường THPT, ĐH, CĐ trong một năm dài khoảng… 100.000 km. Sau này, khi đã có uy tín, “Sách và Hành Động” mới có thể nhờ đến sự hỗ trợ của Trung tâm Tình nguyện quốc gia và kết hợp với các tỉnh, thành Đoàn để thuận lợi hơn trong việc gây dựng mô hình các câu lạc bộ ở nhiều tỉnh, thành.
Sự kiện Ngày sách - hoạt động đặc trưng của các CLB diễn ra tại trường THPT Yên Dũng 2, Bắc Giang mà "Sách và Hành động" đã tổ chức.
Đối với những người sáng lập “Sách và Hành động”, khó khăn lớn nhất đến từ chính thực trạng ít đọc sách của các bạn học sinh. Vì vậy, dự án ra đời là để giải quyết “bài toán” đó. Theo Thu Hằng, dựa trên những trăn trở về câu hỏi “Cho cần câu hay con cá?”, “Sách và Hành động” không tập trung vào việc tặng sách cho các nhà trường mà muốn tạo ra mô hình hoạt động có thể hướng dẫn cho nhà trường cũng như các bạn học sinh cách vận hành tủ sách của câu lạc bộ. Bày tỏ sự biết ơn với những người đã hỗ trợ “Sách và Hành động”, Thu Hằng chia sẻ: “Nhờ có các anh chị cố vấn chuyên môn mà dự án luôn được diễn ra trơn tru. Ngoài ra, còn có các thầy cô mà trong đó có những người đã tích cực giới thiệu dự án đến với nhiều trường xung quanh”.
Lớn lên từng ngày
Bằng những nỗ lực đáng ghi nhận của tất cả thành viên, trong suốt 8 năm kể từ khi thành lập, “Sách và Hành động” đã có nhiều bước tiến đáng kể, tiêu biểu là việc phát triển thành một doanh nghiệp xã hội và có được một chuỗi các kênh truyền thông rộng lớn. Nói về lượt mượn sách từ các câu lạc bộ “Sách và Hành động”, Thu Hằng cho biết: “Trung bình, cứ một tháng, ở các trường ĐH, CĐ thì sẽ là 80 - 100 lượt, một vài trường THPT là 1.000 - 1.500 lượt, còn lại là 200 - 300 lượt. Tổng cộng có hơn 100.000 lượt mượn sách mỗi năm”. Theo Hằng, trước đây thư viện tại các trường học chỉ cung cấp cho các bạn học sinh, sinh viên các đầu sách tham khảo, tài liệu chuyên ngành bổ trợ cho môn học. Vì vậy, “Sách và Hành động” hướng đến các nguồn sách thiên về kỹ năng sống để xây dựng tinh thần hành động cho thế hệ trẻ khi cọ xát với thực tế.
Dự án bảo vệ môi trường năm 2020 mang tên Green Wave được nhiều bạn trẻ trong và ngoài cộng đồng hưởng ứng tham gia.
Đặc biệt, để duy trì hoạt động cho tủ sách, các bạn học sinh đã nghĩ ra nhiều hình thức gây quỹ đa dạng như: thu giấy vụn, chai lọ; rửa xe cho phụ huynh, lao động; bán hoa, bút, bao lì xì. Ngoài việc xây dựng thói quen đọc sách, các câu lạc bộ “Sách và Hành động” còn tổ chức các chiến dịch hành động về môi trường, rèn luyện sức khỏe, học tập, thiện nguyện cũng như các tọa đàm về giáo dục. Là chủ nhiệm dự án “Sách và Hành động” tại khu vực TP. HCM, Đỗ Ngọc Đoan bày tỏ: “Đây là cái nôi cho tâm hồn mình mềm lại và trẻ trung hơn, là nơi để mình được chia sẻ những điều mình có và còn được các bạn trẻ dạy lại cho mình những điều mình còn thiếu. Mình thật sự rất vui khi được làm công việc bản thân yêu thích”.
"Sách và Hành động" còn tổ chức những buổi chạy để rèn luyện sức khỏe cho các bạn trẻ.
Trong năm 2021, “Sách và Hành động” đặt ra mục tiêu sẽ xây mới thêm 50 câu lạc bộ tại các trường THPT, ĐH, CĐ và mở rộng quy mô cộng đồng lên 7.000 bạn trẻ. Về mục tiêu dài hạn, “Sách và Hành động” sẽ lan tỏa đến cả nông thôn và miền núi cũng như quốc tế hóa mô hình của mình bằng việc lan tỏa sang các nước đang phát triển ở khu vực Đông Nam Á. “Dự án hy vọng các bạn trẻ có thể học tập từ người Nhật để từ đó nhân rộng thói quen đọc sách và trở thành một cộng đồng tử tế", Thu Hằng chia sẻ.
