Du khách tham quan trên lòng hồ Cửa Đạt (Thường Xuân). Ảnh: Ngọc Anh
Ngày 29-1-2003, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 130/QĐ-TTg phê duyệt đầu tư Dự án hồ chứa nước Cửa Đạt. Công trình đầu mối được xây dựng tại xã Xuân Mỹ, huyện Thường Xuân. Hồ chứa có dung tích hữu ích là 793,7 triệu m3 nước, dung tích toàn bộ là 1,45 tỷ m3 nước, diện tích mặt hồ tại mực nước dâng bình thường khoảng 31km2. Hồ được khởi công xây dựng vào năm 2004 và phải mất 5 năm để hoàn thành. Đó là cả một quá trình dài cố gắng, nỗ lực và miệt mài không kể ngày đêm, cùng với khối lượng ngày công rất lớn để có được một hồ Cửa Đạt xanh đẹp như ngày hôm nay.
Hiện nay, tại Khu Bảo tồn thiên nhiên (BTTN) Xuân Liên đang bước đầu khai thác loại hình du lịch sinh thái, trong đó có sự tham gia của cộng đồng địa phương. Đây là hoạt động du lịch dựa trên các giá trị tự nhiên và cảnh quan của khu bảo tồn để hình thành nên các sản phẩm du lịch như: thác Thiên Thủy, thác Hón Yên, thăm các khu rừng nguyên sinh thuộc xã Bát Mọt, đi thuyền ngắm cảnh trên lòng hồ Cửa Đạt.
Hoạt động du thuyền trên lòng hồ Cửa Đạt tại Khu BTTN Xuân Liên có 10 thuyền (4 thuyền 29 chỗ ngồi, 6 thuyền 12 chỗ ngồi), là dạng thuyền hoán cải thành thuyền phục vụ du lịch. Trong đó có 2 thuyền do Công ty Du lịch sinh thái hồ Cửa Đạt quản lý, mỗi thuyền chứa được 29 khách, 8 thuyền còn lại là do các hộ dân quản lý. Khả năng vận chuyển du thuyền khoảng 200 khách/lượt; số lượng khách tham gia du thuyền mỗi năm chiếm khoảng 80% lượng khách đến Khu BTTN Xuân Liên; số lượng thuyền viên tham gia du thuyền có chứng chỉ là 9 người. Về cơ bản, hoạt động du thuyền ngắm cảnh lòng hồ và ngược dòng sông Chu là một trong những hoạt động thu hút được du khách. Với điều kiện cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, thoáng đãng cùng với phong cảnh hữu tình của lòng hồ bao quanh bởi núi rừng, đây sẽ là tiềm năng thu hút du khách ở Xuân Liên và cũng là tuyến tham quan có thể cho nhiều sản phẩm du lịch độc đáo. Tại bến thuyền Cửa Đạt còn có 1 khu nhà nổi kết hợp nhà ăn với quy mô phục vụ khoảng 100 khách/lượt; có lán lưu trú bến thuyền chỉ ở dạng lán tạm và khuôn viên cây xanh; có đường từ trung tâm đón tiếp khách lên bến thuyền Cửa Đạt dài 3,6km đường bê tông rộng 3m chất lượng tốt. Đội ngũ nhân viên phục vụ là người địa phương, nguồn cung ứng thực phẩm cũng chủ yếu là cá hồ Cửa Đạt và sản phẩm địa phương.
Bên cạnh đó, tại khu vực bến thuyền Cửa Đạt vẫn duy trì hoạt động chèo thuyền Kayak, với số lượng thuyền đang khai thác là 3 thuyền, được Khu BTTN Xuân Liên đầu tư từ năm 2012. Tuy nhiên, lượng khách tham gia hoạt động này còn ít và chủ yếu vào mùa hè.
Khu Xuân Liên Travel mới đi vào hoạt động kết nối các điểm du lịch trên lòng hồ Cửa Đạt.
Tham gia một chuyến du thuyền trên lòng hồ Cửa Đạt, du khách sẽ được thưởng ngoạn vẻ đẹp non nước hữu tình, không khí mát mẻ của hồ nước xanh mát. Xung quanh hồ là những cánh rừng bạt ngàn xanh mướt trải rộng ngút ngàn của Khu BTTN Xuân Liên, nơi được ví như Amazon của Việt Nam. Đây còn nổi tiếng với những ngọn núi cao gần 1.000m như: Pù Rinh, Pù Gió, Pù Tà Lèo quanh năm sương mù bao phủ và là nơi sản sinh ra những dòng thác đẹp như: thác Yên, thác Thiên Thủy. Sau 40 phút lướt sóng trên hồ nước mênh mông, xanh biếc như con mắt giữa đại ngàn, du khách sẽ đi bộ theo dòng suối để đến với thác Yên. Thác Yên là một trong những dòng thác đẹp, mới được khám phá của huyện Thường Xuân. Thác Yên được hình thành từ nhiều con suối nhỏ chảy xuống từ đỉnh núi Pù Gió có độ cao 1.600m so với mực nước biển, xung quanh thác có các quần thể thực vật nguyên sinh phong phú. Dòng thác có 7 tầng đổ xuống, ở các tầng thác là khung cảnh hùng vĩ, tráng lệ như dải lụa trắng. Tiếp tục len lỏi trong ngút ngàn của trời xanh, thác Yên trở nên hiền hòa thơ mộng ví như mái tóc dài của nàng sơn nữ giữa đại ngàn. Điều hấp dẫn với du khách là thác Yên còn giữ được vẻ đẹp hoang sơ, dòng thác dài, nước đổ xuống quanh năm, mát về mùa hè và ấm vào mùa đông. Tại các điểm thác nước lớn đổ xuống vào tảng đá, tạo ra lớp bọt nước trắng xóa bắn ra tứ phía hình thành một không gian mát mẻ...
Ngoài các hoạt động du lịch trên lòng hồ, du khách có thể thưởng thức các món ăn mang đậm bản sắc dân tộc Thái tại khu trung tâm đón tiếp khách, hoặc tại các điểm du lịch cộng đồng, như: cơm lam, canh uôi, lợn rừng, măng đắng... cùng các gia vị đặc trưng của cộng đồng người Thái. Dưới nếp nhà sàn, du khách sẽ thấy thú vị khi thưởng thức ẩm thực trong khung cảnh thôn, bản người Thái và phong cảnh núi rừng, uống rượu cần và ngân nga trong các điệu hát dân tộc Thái, Mường.
Đặc biệt, với mục tiêu khai thác tiềm năng, lợi thế về đa dạng sinh học, danh lam, thắng cảnh, tín ngưỡng gắn với bản sắc văn hóa các dân tộc nơi đây để kêu gọi đầu tư phát triển du lịch, ngày 30-11-2020 UBND tỉnh Thanh Hóa đã phê duyệt Đề án Du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí trong rừng đặc dụng Khu BTTN Xuân Liên đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Trong đó, Xuân Liên Travel là một trong những điểm đến mà Khu BTTN Xuân Liên triển khai xây dựng để đón tiếp, phục vụ du khách đến tham quan, nghỉ dưỡng kết hợp tuyên truyền, giáo dục về môi trường. Từ trung tâm tiếp đón của Khu BTTN Xuân Liên, du khách thực hiện hành trình du thuyền để check-in Xuân Liên Travel và thỏa sức ngắm cảnh lòng hồ Cửa Đạt trong khung cảnh nên thơ, trữ tình giữa đại ngàn bất tận.
Cũng trên cơ sở đề án đã được UBND tỉnh phê duyệt, hiện nay Khu BTTN Xuân Liên đang tổ chức thiết lập hồ sơ đề nghị UBND tỉnh công nhận các tour du lịch cấp tỉnh để khai thác tiềm năng thế mạnh về cảnh quan thiên nhiên hiện có. Đồng thời phối hợp với các sở, ngành liên quan và UBND huyện Thường Xuân trình UBND tỉnh phê duyệt đầu tư kinh phí xây dựng hoàn thiện các hạng mục đầu tư phát triển du lịch sinh thái tại khu bảo tồn. Tổ chức quảng bá hình ảnh về tiềm năng, thế mạnh tự nhiên hiện có của Khu BTTN Xuân Liên trong phát triển du lịch sinh thái. Thông báo mời gọi các nhà đầu tư trong và ngoài nước vào thuê môi trường rừng hoặc liên doanh, liên kết để đầu tư phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí trong rừng đặc dụng Khu BTTN Xuân Liên. Trong đó, quan tâm đẩy mạnh phát triển du lịch trên lòng hồ Cửa Đạt, coi đây là sản phẩm đặc trưng, hấp dẫn để thu hút du khách đến với các sản phẩm vốn có của địa phương.
Bài và ảnh: Nguyễn Ngọc
