Bác Hồ và Thủ tướng Phạm Văn Đồng trò chuyện tại vườn hoa Phủ Chủ tịch. ẢNH: TL
Từng nghe kể nhiều về Thủ tướng Phạm Văn Đồng, nhưng khi tiếp xúc với gia đình, được tận mắt nhìn thấy những “tài sản” mà Thủ tướng để lại sau khi đi xa, tôi càng thêm thấu hiểu những câu chuyện như giai thoại về “vị Thủ tướng nghèo nhất”. Đặc biệt là chuyện bác Đồng chỉ có 2 chỉ vàng làm quà cưới cho vợ chồng người con trai duy nhất của mình, đó là anh chị Phạm Sơn Dương - Phan Minh Châu trong một đám cưới đặc biệt, chỉ có nước trà, bánh kẹo, thuốc lá.
Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã dành trọn đời mình theo đuổi và tận hiến, trở thành người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nắm giữ vị trí Thủ tướng lâu nhất trong Chính phủ. Những gì đất nước có được hôm nay, tự thân đã nói lên tầm vóc của sự nghiệp ấy. Chọn cho mình con đường đứng về phía giai cấp cần lao, lòng trung thành với Chủ tịch Hồ Chí Minh, với lý tưởng cách mạng, sự hy sinh đời mình vô điều kiện cho nhân dân, cho đất nước, không màng lợi danh, sống thanh cao giản dị, yêu thương vợ con hết mực, trân trọng, thân ái với bạn bè, đồng chí, với nhân dân... tất cả đã tạo nên một giá trị văn hóa, một nhân cách lớn vừa mang phong cách riêng của Phạm Văn Đồng, vừa đậm đặc cốt cách, tâm hồn người Việt Nam. Nhân cách ấy, đạo đức ấy mãi ngời sáng và là niềm tự hào của thế hệ hôm nay và mai sau mỗi khi nhắc đến. Đó cũng chính là lý do mà hai vợ chồng anh chị Phạm Sơn Dương - Phan Minh Châu thực hiện tâm nguyện xây dựng “Không gian văn hóa Phạm Văn Đồng”, khi nghĩ về câu nói như gan ruột của Thủ tướng: “Ba không có tài sản gì để lại cho con. Ba chỉ để lại một sự nghiệp để tiếp tục...".
Hình ảnh ghi lại phút giây thư thái của Thủ tướng Phạm Văn Đồng. ẢNH: TL
Cả đời sống và làm việc trong Phủ Chủ tịch, hầu như Thủ tướng Phạm Văn Đồng chẳng để lại gì cho riêng mình, dẫu đó là một chút không gian mang tính kỷ niệm. Để thực hiện tâm nguyện đối với ba mình, anh chị Phạm Sơn Dương - Phan Minh Châu đã kỳ công sưu tập tư liệu ảnh, phim ảnh, sách báo, những bài viết về Thủ tướng Phạm Văn Đồng cùng nhiều đồng chí là lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã sống, làm việc cùng thời với Thủ tướng. Đặc biệt là, những tư liệu về mối quan hệ giữa Thủ tướng Phạm Văn Đồng với Chủ tịch Hồ Chí Minh - Người thầy vĩ đại của mình. “Công việc này đòi hỏi chúng tôi phải gặp gỡ nhiều bậc tiền bối, chính trị gia, những nhà sử học, nhà văn hóa... Dù mất thời gian, công sức nhưng đây là việc cần làm để sau này lớp con cháu có đường về quá khứ. Hiểu quá khứ mới trân trọng hiện tại, hướng tới tương lai”, chị Phan Minh Châu chia sẻ.
“Không gian văn hóa Phạm Văn Đồng” đã bước đầu hình thành. Trong căn phòng rộng gần trăm mét vuông ở tầng 1 của tòa nhà 08 Láng Hạ, phường Thành Công, quận Ba Đình (Hà Nội), du khách trong và ngoài nước đến đây tham quan để hiểu thêm về cuộc đời và sự nghiệp của Thủ tướng Phạm Văn Đồng. Ấn tượng đầu tiên của “Không gian văn hóa Phạm Văn Đồng” là bức tranh chân dung Thủ tướng bằng sơn mài trên toan với kích cỡ 2,8x1,6m do họa sĩ Bùi Hữu Hùng thực hiện được đặt ở trung tâm, xung quanh được trang trí bằng nhiều kệ sách - vốn hình thành trước đây với cái tên Thư viện Phạm Văn Đồng. Những gian còn lại được bố trí để trưng bày tư liệu lịch sử cách mạng mà Thủ tướng Phạm Văn Đồng là một trong những chứng nhân lịch sử; những hình ảnh, tư liệu về cuộc đời hoạt động cách mạng, nhất là trong hơn 30 năm làm Thủ tướng của ông. Tại đây, có nhiều tư liệu quý về Thủ tướng Phạm Văn Đồng trong thời gian làm việc với ác Hồ và nhiều đồng chí, bạn bè cùng thời như Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Trường Chinh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, các vị khách quốc tế... Có bức ảnh mà thoạt nhìn, không ai nghĩ là Thủ tướng của một đất nước, khi bác Đồng và Bác Hồ ngồi xem bóng đá trên sân vận động Hàng Đẫy cùng với người dân, không một chút quan cách!
Còn nhiều tư liệu, sách báo viết về Thủ tướng Phạm Văn Đồng và sách của Thủ tướng Phạm Văn Đồng viết về văn hóa, giáo dục cùng nhiều lĩnh vực khác. Cùng với đó, những hiện vật, quà tặng, đồ lưu niệm bằng gốm sứ mỹ nghệ... mang dấu ấn văn hóa quê hương đã để lại ấn tượng sâu đậm đối với khách tham quan. “Không gian văn hóa Phạm Văn Đồng” càng gần gũi hơn với mọi người khi nơi đây còn tổ chức các lớp học vẽ, học đàn, các cuộc thi tìm hiểu về môi trường, thiên nhiên... cho học sinh; nơi gặp gỡ, hội họp của bà con đồng hương Quảng Ngãi ở thủ đô để mọi người sẻ chia tình cảm, siết chặt tình yêu thương cộng đồng… Sẽ là tuyệt vời nếu nay mai, “Không gian văn hóa Phạm Văn Đồng” trở thành một bảo tàng tư nhân, để thế hệ hôm nay và mai sau có dịp đến tham quan, hiểu hơn về Thủ tướng Phạm Văn Đồng - người đã tận hiến đời mình vì nước, vì dân, một nhân cách lớn của thế hệ những bậc cách mạng tiền bối của đất nước và quê hương Quảng Ngãi.
NGUYỄN VÂN THIÊNG
