Ngày 23/11, tại Làng Văn hóa - Du lịch các Dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, à Nội) đã diễn ra Ngày hội trình diễn cây nêu, giao lưu văn hóa, thể thao và du lịch các dân tộc Việt Nam lần thứ II năm 2023.
Đây là một trong nhiều hoạt động trong Tuần “Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản Văn hóa Việt Nam” năm 2023 được gắn với những nghi thức, tập tục văn hóa đặc sắc của 6 dân tộc tiêu biểu của 6 tỉnh.
Đồng bào dân tộc Thái tỉnh Sơn La trình diễn Lễ Hết Chá bên cây nêu. Ảnh: HNM
Trong đó, đồng bào dân tộc Thái đến từ Sơn La, Châu, thực hiện nghi lễ dựng nêu ngày lễ lớn. Đồng bào dân tộc Ê Đê tại Đắk Lắk trình diễn cây nêu gắn với nghi lễ cầu sức khỏe. Đồng bào Cơ Tu từ Đà Nẵng, đồng bào Mường từ Thanh Hóa, đồng bào Ca Dong từ Quảng Nam cũng trình diễn lễ dựng nêu gắn với dân tộc mình.
Mở đầu là phần trình diễn “Lễ hội cây nêu của người Mường” tỉnh Thanh Hóa. Hàng năm, dân tộc Mường làm lễ lên nêu để ghi nhớ công ơn của mệ vua, xua đi cái xấu của năm cũ và đón cái tốt lành trong năm mới đến. Cây nêu càng đẹp thì năm đấy sẽ có nhiều cái vui, cái tốt.
Đồng bào Cơ Tu múa dza dzá trong Lễ hội cây nêu. Ảnh: HNM
Cây nêu của dân tộc Thái trắng, tỉnh Sơn La được trình bày qua “Lễ Hết Chá.” Đây là lễ tạ ơn của người được các thầy mo chữa cho khỏi bệnh, lễ tạ ơn trời đất, tổ tiên, thần sông, thần núi, thổ địa đã giúp con người ở trần gian duy trì cuộc sống ấm no, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Dân tộc Cơ Tu trình diễn cây nêu với “Lễ ăn trâu mừng lúa nước” quan niệm kết nối giữa thế giới con người với thế giới thần linh. Là nơi để tạ ơn trời đất, dẫn lối cho tổ tiên, những người đã khuất về cõi vĩnh hằng.
Cây nêu (cây sặng pang) của người Thái đen tỉnh Lai Châu được làm từ một cây chuối và hai cây cau rừng ghép lại. Ảnh: HNM
Đồng bào dân tộc Thái đen tỉnh Lai Châu mang đến cây nêu trong “Lễ Then Kin Pang” (tiếng Thái nghĩa là Then xuống trần chơi hội cây nêu). Người Thái tin vào tồn tại của mường Then, họ xin được làm con nuôi của Then để được Then che chở, mong ngài ban cho sức khỏe không bị ốm đau.
Tiết mục cuối là “Lễ cúng sức khỏe” của dân tộc Ê Đê, tỉnh Đắk Lắk. Do người Ê Đê thường tổ chức các nghi lễ trong nhà, nên cây nêu bị giới hạn về chiều cao, thấp nhất nhưng vững nhất, so với cây cột lễ của các dân tộc bản địa Tây Nguyên.
Cây nêu trong “Lễ cúng sức khỏe” của người Ê Đê tỉnh Đắk Lắk. Ảnh: CT
Dù cây nêu chỉ đơn giản là một thân cây atang hoặc cầu kỳ và uy nghi như thân hình của một vị thần, nhưng đều mang những thông điệp cầu xin và phù hộ cho cuộc sống an lành và sung túc của tất cả mọi người, mọi nhà và tất cả cộng đồng người Ê Đê.
Hoạt động trình diễn cây nêu đã tái hiện trình diễn cây nêu, nghi thức văn hóa đặc sắc, gắn với đời sống tâm linh, thể hiện ước vọng về cuộc sống ấm no, hạnh phúc của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Đây cũng là cơ hội là cầu nối giao lưu, gặp gỡ, trao đổi kinh nghiệm của đồng bào, thắt chặt thêm tinh thần đoàn kết các dân tộc.
Thế Vũ
