PGS.TS Đỗ Hồng Quân đánh giá về các tác phẩm dự giải
Trong buổi lễ, Thiếu tướng và nhạc sĩ Đức Trịnh, Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam, đã chia sẻ về những thành tựu đặc biệt của Hội trong năm 2023, đồng thời nhấn mạnh sự quan trọng của các sự kiện như Liên hoan Âm nhạc toàn quốc tại An Giang và Hà Giang, cùng những hoạt động sáng tác âm nhạc được tổ chức một cách thành công và thu hút sự tham gia đông đảo và chất lượng từ các nhạc sĩ.
Đặc biệt, Hội Nhạc sĩ Việt Nam đã tổ chức các sự kiện kỷ niệm 100 năm ngày sinh của các nhạc sĩ nổi tiếng như Văn Cao, Trọng Loan, Xuân Oanh, trong đó chương trình nghệ thuật "Đàn chim Việt" được đánh giá cao và được chọn là một trong 10 sự kiện văn hóa nghệ thuật tiêu biểu năm 2023.
Nhạc sĩ, Thiếu twongs Đức Trịnh, Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam
Tôn vinh những tác phẩm, nghệ sĩ xuất sắc
Năm 2023, Hội Nhạc sĩ Việt Nam nhận được tổng cộng 275 tác phẩm từ 275 tác giả gửi về dự , đại diện cho sự đa dạng và sự đóng góp tích cực của các nhạc sĩ trên khắp cả nước. Các thể loại âm nhạc như thanh nhạc, ca khúc thiếu nhi, giao hưởng, thính phòng, hợp xướng, và ca khúc nghệ thuật đều có sự đại diện. Trong số này, thể loại thanh nhạc đóng góp 209 tác phẩm, ca khúc thiếu nhi chiếm số lượng 23 tác phẩm, giao hưởng chỉ có 3 tác phẩm. Thể loại thính phòng, bao gồm độc tấu, tứ tấu, và hòa tấu nhạc cụ, mang đến 14 tác phẩm. Hợp xướng và acapella đều đóng góp 6 tác phẩm, trong khi ca khúc nghệ thuật chiếm 4 tác phẩm. Đối với chương trình biểu diễn, có tổng cộng 7 chương trình được đánh giá, trong khi công trình lý luận đóng góp 9 công trình, bao gồm sách nghiên cứu, sách biên soạn và sưu tầm, cùng với các tập bài báo về âm nhạc.
PGS.TS Đỗ Hồng Quân, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam và Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật Hội Nhạc sĩ Việt Nam, trong bài phát biểu của mình, đã nhấn mạnh đến sự tích cực và đa dạng trong các thể loại âm nhạc, nhưng cũng chỉ ra rằng lĩnh vực ca khúc thiếu nhi còn chưa đủ phong phú.
Trong số 93 tác phẩm và chương trình biểu diễn nghệ thuật xuất sắc được vinh danh, có 5 giải A thuộc về những tác phẩm xuất sắc, gồm "Lửa tình hoang sơ", "Gọi gió", "Thênh thang trên con đường mới", ca khúc thiếu nhi "Cánh én nhỏ bay tới đảo xa", và tác phẩm hợp xướng "Dáng đứng Ấp Bắc". Đáng chú ý, tác phẩm "Dáng đứng Ấp Bắc" còn nhận được giải thưởng xuất sắc từ Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam.
Ngoài ra, 5 giải Chương trình biểu diễn nghệ thuật xuất sắc đã được trao cho các đêm nhạc đặc sắc như "Âm thanh cuộc đời" của Đỗ Nhuận, đêm nhạc "Tiếng hát ca trù", liveshow "Xin còn gọi tên nhau", đêm nhạc "Miên khi cello hát", và đêm nhạc "Phượng linh".
Tình hình sáng tác âm nhạc Việt Nam 2023 qua góc nhìn giải thưởng
Qua Giải thưởng Âm nhạc Việt Nam, có thể nhìn nhận được một số đặc điểm nổi bật của tình hình sáng tác âm nhạc Việt Nam năm 2023, như sau:
Các tác phẩm dự thi giải thưởng đã thể hiện sự đa dạng và phong phú về thể loại và phong cách. Có thể kể đến những thể loại truyền thống như ca khúc, giao hưởng, thính phòng, hợp xướng, ca khúc thiếu nhi, ca khúc nghệ thuật, cũng như những thể loại mới mẻ như rap, R&B, EDM, indie, lo-fi... Đáng chú ý, năm 2023 đánh dấu bước tiến về khí nhạc, khi có nhiều tác phẩm dự thi hơn trước và có những tác phẩm có chất lượng cao, được giải thưởng.
Theo đánh giá của PGS.TS Đỗ Hồng Quân, ngược lại với sự khan hiếm tác phẩm của các nhạc sĩ trong lĩnh vực khí nhạc (giao hưởng, thính phòng, hòa tấu, hợp xướng, romance, chương trình DVD) năm trước, năm nay đã chứng kiến sự tăng cường về số lượng và chất lượng của các tác phẩm tham gia xét giải. Đặc biệt, có sự xuất hiện nhiều gương mặt trẻ với tác phẩm mang đậm phong cách phóng khoáng, kết hợp đa dạng, có động lực sáng tạo, tìm kiếm và thể hiện tính độc lập, tự tin.
Tuy nhiên, một số tác phẩm vẫn tồn tại những vấn đề, như tổng phổ viết chưa đạt, xuất hiện lỗi do thiếu sâu sắc trong hiểu biết về dàn nhạc giao hưởng và đặc tính của các nhạc cụ. Một số tác phẩm có vấn đề về cách phối hợp các bè nhạc, chênh lệch âm thanh, hoặc sắp xếp bè nhạc rỗng, chủ yếu tập trung vào âm thanh đồng âm. Một số tác phẩm còn thiếu tính khí nhạc và sự tương phản, đồng thời hiệu suất thấp, âm thanh phổ cổ điển, và nội dung đơn giản.
Về Thanh nhạc, theo nhận xét của nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, sự đa dạng về số lượng bài hát thể hiện một hoạt động chuyên môn tích cực, với các tác phẩm đa dạng về chủ đề như ca ngợi Bác Hồ, quê hương, đất nước, và các tác phẩm về chiến sĩ nơi hải đảo. Tuy nhiên, lĩnh vực ca khúc thiếu nhi vẫn còn kém phong phú.
Ngôn ngữ âm nhạc thể hiện nhiều ý tưởng sáng tạo, với sự đầu tư của các nhạc sĩ vào phối âm, diễn xuất của ca sĩ rất chuyên nghiệp và hiệu quả, và nhiều cố gắng tìm kiếm sáng tạo mới trong ngôn ngữ âm nhạc cũng như về chủ đề và nội dung. Tuy nhiên, vẫn còn một số nhạc sĩ theo đuổi hình thức sáng tạo cũ, chưa có sự đổi mới trong nghệ thuật sáng tạo, một số tác phẩm chỉ tập trung vào việc theo đuổi lời ca, thiếu sự tinh tế và ý tưởng tư duy trong ngôn ngữ âm nhạc của mình.
Về Công trình Lý luận và phê bình, theo nhận định của nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, số lượng tác phẩm tham gia xét giải còn ít hơn so với năm trước. Tuy nhiên, nhiều sách nghiên cứu, biên soạn và sưu tầm đã được trình làng. Các bài báo chủ yếu tập trung vào việc phê bình âm nhạc, không có bài nghiên cứu lý luận. Chất lượng của các tác phẩm dự thi đạt tiêu chí xếp hạng, với nhiều cuốn sách nghiên cứu sâu sắc, phê bình âm nhạc, giới thiệu về di sản âm nhạc truyền thống, và chân dung về tác giả cũng như tác phẩm.
Trong thể loại Sách biên soạn và sưu tầm, không có tác phẩm đạt giải A. 1 giải B đã được trao cho cuốn sách "Thẩm mỹ học Âm nhạc từ phương Đông đến phương Tây", của tác giả PGS.TS KHNT Vũ Tự Lân, cùng với 1 giải C.Trên cùng của Biểu mẫu
Năm 2023, các tác phẩm dự thi giải thưởng được nâng cao về sự đầu tư. Nhiều tác phẩm được hỗ trợ bởi các nhà sản xuất, phòng thu, ca sĩ, nhạc công chuyên nghiệp, mang lại hiệu quả cao về hòa âm, phối khí, biểu diễn.
Nhiều tác phẩm được phát hành dưới dạng album, MV, DVD, có sự quảng bá và lan tỏa rộng rãi trên các kênh truyền thông và mạng xã hội. Nhiều tác phẩm được đón nhận và yêu thích bởi công chúng, có sự tương tác và phản hồi tích cực. Nhiều tác phẩm cũng đã vượt ra khỏi biên giới nước nhà, gây chú ý và được công nhận bởi các giải thưởng, bảng xếp hạng, đài phát thanh quốc tế.
*
Nhìn chung, tình hình sáng tác âm nhạc Việt Nam năm 2023 đã có nhiều bước tiến và đạt được nhiều kết quả khả quan. Giải thưởng Âm nhạc Việt Nam là một minh chứng rõ nét cho sự đa dạng, phong phú, chất lượng và sự đầu tư của các tác phẩm âm nhạc nước nhà. Tuy nhiên, cũng cần phải nhận thức được những hạn chế và thách thức còn tồn tại, để có những giải pháp và định hướng phù hợp, nhằm nâng cao hơn nữa vai trò và vị thế của âm nhạc Việt Nam trong bối cảnh hội nhập và phát triển.
Chúc Sơn
