Cộng đồng Việt Nam tại ên bang Nga có lực lượng nòng cốt là trí thức, sinh viên, lưu học sinh được đào tạo tốt tại Liên xô cũ, và số lượng du học sinh ngày càng đông, có ý thức xây dựng cộng đồng đoàn kết hướng về quê hương đất nước, có hiểu biết sâu sắc về ngôn ngữ, văn hóa Nga, và nhờ đó nâng cao hình ảnh, vị thế và tạo một số ảnh hưởng nhất định đối với chính quyền và người dân nước sở tại. Cộng đồng có tổ chức, chịu sự quản lý và hướng dẫn chung của cơ quan đại diện ở nước sở tại.
Thực hiện tinh thần Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 26/3/2004 của Bộ Chính trị về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài, dưới sự hỗ trợ và chỉ đạo của Đại sứ quán Việt Nam tại Liên bang Nga, Hội người Việt Nam tại Liên bang Nga đã được thành lập và tổ chức Đại hội đại biểu toàn Liên bang Nga lần thứ nhất vào năm 2004, với các tôn chỉ, mục đích chính là:
Thứ nhất, xây dựng cộng đồng đoàn kết, lớn mạnh; thực hiện hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau để vượt qua khó khăn, phát triển bền vững, hội nhập sâu rộng vào xã hội nước sở tại.
Thứ hai, vận động và tổ chức các hoạt động hướng về quê hương, đất nước, đóng góp thiết thực cho sự nghiệp bảo vệ và xây dựng Tổ quốc Việt Nam.
Thứ ba, làm tốt công tác đối ngoại nhân dân với nước bạn, củng cố tình hữu nghị truyền thống giữa hai nước, hai dân tộc cũng như tăng cường sự hiểu biết, hợp tác nhiều mặt cùng có lợi giữa Liên bang Nga và Việt Nam, góp phần nâng cao vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.
Trong suốt chặng đường 20 năm hình thành và phát triển, Hội luôn bám sát các tôn chỉ, mục đích của mình, tuân thủ luật pháp sở tại và các chủ chương, chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam; sự hướng dẫn, chỉ đạo của Lãnh đạo Đại sứ quán Việt Nam tại Liên bang Nga. Hội người Việt Nam tại Liên bang Nga trong những năm qua dù gặp phải không ít khó khăn, thách thức do các biến động thường xuyên của môi trường kinh doanh, khủng hoảng kinh tế - xã hội sở tại, nhưng đã duy trì được truyền thống, hoạt động tích cực, liên tục và hiệu quả, xứng đáng là một cộng đồng người Việt Nam tiêu biểu ở nước ngoài. Các hoạt động của Hội đã thu được những kết quả tốt đẹp, được đông đảo bà con cộng đồng và các cơ quan trong nước đánh giá cao, dành được cảm tình của bạn bè Nga.
Đoàn đại biểu Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam gặp, làm việc với Đại sứ Việt Nam tại Liên bang Nga Đặng Minh Khôi, cùng đại diện Hội người Việt Nam tại Nga và trao tặng bộ sách hỗ trợ dạy và học Tiếng Việt cho cộng đồng Người Việt tại Liên bang Nga, tháng 11/2023. ẢNH: PV
Trên một địa bàn rộng lớn nằm ngoài lãnh thổ Việt Nam, cộng đồng người Việt còn sinh sống phân tán với nhiều đặc thù riêng biệt, Hội người Việt Nam tại Liên bang Nga đã quy tụ đại đa số bà con và các đơn vị cộng đồng người Việt Nam đang sinh sống, học tập và làm ăn tại nước sở tại vào một tổ chức thống nhất. Nhờ đó, tập trung huy động và sử dụng tốt hơn các nguồn lực trong cộng đồng. Hội đã có định hướng về tổ chức thành lập và hỗ trợ hoạt động của hàng chục Hội đồng hương; hỗ trợ kiện toàn tổ chức, hòa giải tại một số Hội người Việt trên địa bàn Liên bang; hỗ trợ để duy trì hoạt động các hội ngành nghề, như: Hội Doanh nghiệp, Hội Khoa học kỹ thuật, Hội Văn học nghệ thuật, Hội Sinh viên, Hội Người Việt định cư... các Câu lạc bộ thể dục thể thao, các nhóm tâm linh, tôn giáo.
Hội đặc biệt quan tâm và tổ chức các hoạt động trong cộng đồng để kiều bào giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam với thế giới. Ngày Quốc Tổ Việt Nam toàn cầu - Lễ giỗ Tổ và vinh danh con cháu Vua Hùng toàn cầu được tổ chức hàng năm nhằm tạo dựng một ngày văn hóa chung, kết nối người Việt và xây dựng cây cầu văn hóa, hữu nghị vững chắc giữa Việt Nam và bạn bè quốc tế.
Đây là sự kiện văn hóa có ý nghĩa đặc biệt không chỉ đối với cộng đồng người Việt Nam đang sinh sống, học tập, nghiên cứu và làm việc ở nước ngoài, mà còn đối với bạn bè quốc tế yêu mến Việt Nam. Chương trình do Ban dự án Ngày Quốc Tổ Việt Nam toàn cầu tổ chức được duy trì hằng năm (từ năm 2015 đến nay). Trong nhiều năm liên tiếp, Hội người Việt Nam tại Nga đã tích cực hỗ trợ dự án này tổ chức tại Nga.
Đặc biệt trong năm 2021 (tại Saint Petersburg), Nga đã được chọn là nước tổ chức sự kiện Ngày Quốc Tổ Việt Nam toàn cầu. Lễ giỗ Tổ được tổ chức tại Saint Petersburg và được kết nối trực tuyến với hàng chục điểm cầu trên thế giới vào ngày lễ chính 29/4 (ngày 10/3 âm lịch). Nhân dịp này Ban dự án Ngày Quốc tổ Việt Nam toàn cầu đã trao chứng nhận, vinh danh các tập thể và cá nhân cộng đồng người Việt Nam tại Nga đã góp phần gắn kết sức mạnh đại đoàn kết dân tộc.
Hưởng ứng các phong trào do Chính phủ, ặt trận Tổ quốc Việt Nam phát động, Hội đã có nhiều hoạt động thiết thực huy động nguồn lực giúp đỡ quê hương, tổ chức kêu gọi cộng đồng đóng góp ủng hộ các quỹ: Vì người nghèo, Nạn nhân chất độc màu da cam, Hỗ trợ trẻ em mồ côi, Hỗ trợ cộng đồng. Quyên góp giúp đỡ các khu vực bị thiên tai, lũ lụt. Dự án “Đồng lòng Việt Nam”- quyên góp khẩn cấp được hơn 3 tỷ đồng để mua hàng nghìn hộp thuốc đặc trị chống Covid-19 do Liên bang Nga sản xuất để gửi về hỗ trợ trong nước kịp thời điểm cao trào của đại dịch; dự án quyên góp mua 3 xe UAZ chuyên dụng để gửi tặng lực lượng cứu hộ, cứu nạn Việt Nam.
Hội đã có đóng góp tích cực vào củng cố vị trí pháp lý cho cộng đồng người Việt ở Liên bang Nga. Cho đến nay, với sự hỗ trợ của Ban Công tác Cộng đồng Đại sứ quán Việt Nam, Phòng Lãnh sự Đại sứ quán Việt Nam, Hội đã tham gia giải quyết nhiều vụ việc liên quan luật cư trú Nga, hỗ trợ các chi hội và các đơn vị người Việt Nam có những hình thức phù hợp để hỗ trợ cộng đồng hoàn thiện giấy tờ tùy thân, củng cố cơ sở pháp lý việc cư trú, làm việc và học tập tại Liên bang Nga. Nhờ đó, tỷ lệ người Việt có đảm bảo hợp pháp tại Liên bang Nga tăng liên tục hàng năm và xu hướng này càng ngày càng được củng cố.
Là một bộ phận không thể tách rời của dân tộc Việt Nam. Những người Việt Nam ở Liên bang Nga luôn có một tình cảm đặc biệt hướng về Tổ quốc. Tuy nhiên, với việc tỷ lệ định cư càng ngày càng cao và sự xuất hiện thế hệ thứ hai, thứ ba sinh ra, lớn lên tại nước sở tại thì công tác tuyên truyền, vận động cộng đồng hướng về quê hương đất nước luôn đòi hỏi những nỗ lực và biện pháp mới. Thông qua các hình thức: lồng ghép các sinh hoạt tập thể của cộng đồng vào các hoạt động kỷ niệm các ngày lễ Việt Nam. Để giáo dục truyền thống đất nước và tự hào dân tộc, trong các sinh hoạt lớn của cộng đồng luôn có nhiều ca khúc, giai điệu cách mạng, thực hiện nghi thức chào cờ, hát Quốc ca trang trọng. Hội thường xuyên cử đại diện tham gia tích cực vào hầu hết các hoạt động lớn trong nước do Nhà nước tổ chức; tham gia đóng góp ý kiến xây dựng chính sách và pháp luật liên quan đến người Việt Nam ở nước ngoài.
Các thành viên Hội đã trở thành các cầu nối tích cực cho việc tìm hiểu và khuyến khích doanh nghiệp Việt Nam đầu tư vào Nga, tích cực vận động các trung tâm thương mại, các công ty tham gia đầu tư về trong nước; chắp nối, giới thiệu các công ty của nước bạn với các đối tác Việt Nam. Hỗ trợ tổ chức các diễn đàn, hội nghị, hội thảo thúc đẩy phát triển hợp tác kinh tế - thương mại, văn hóa Nga - Việt như: Diễn đàn đổi mới sáng tạo với Việt Nam, Diễn đàn Nga - Việt tăng tốc kinh doanh thúc đẩy đầu tư của các doanh nghiệp khởi nghiệp Việt Nam và Nga, Diễn đàn du lịch Việt Nam - Saint Petersburg, Diễn đàn Nga - Việt lần thứ nhất về trí tuệ nhân tạo.
Ngày hội Tiếng Việt tại Liên bang Nga - Hoạt động nhằm thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực văn hóa, giáo dục giữa Việt Nam - Liên bang Nga, tăng cường giao lưu, hiểu biết lẫn nhau giữa hai dân tộc. ẢNH: PV
Là một bộ phận của cộng đồng dân tộc Việt Nam ở nước ngoài, Hội người Việt Nam tại Liên bang Nga và các thành viên luôn ý thức được trách nhiệm trong công tác ngoại giao nhân dân. Những hoạt động đối ngoại của Hội đã góp phần xây dựng hình ảnh người Việt Nam ở Liên bang Nga thân thiện, giàu lòng nhân ái, thủy chung và coi trọng tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước. Giới thiệu với các tầng lớp nhân dân sở tại một nước Việt Nam mới, cởi mở, hiện đại, đang phát triển mạnh mẽ và có trách nhiệm. Hội đã kết hợp các nỗ lực và nguồn lực trong việc áp dụng các biện pháp hiệu quả, góp phần hình thành hình ảnh tích cực về nước Nga tại Việt Nam và Việt Nam tại Nga.
Với sự hình thành của Hội người Việt Nam tại Nga, thông qua Quỹ Truyền thống và hữu nghị, các sáng kiến cá nhân của kiều bào đã có được sự tổ chức và phối hợp chặt chẽ hơn, làm cho hoạt động đối ngoại nhân dân trở nên hiệu quả hơn, đóng góp vào thắng lợi chung của ngoại giao Việt Nam.
Cùng với sự phát triển mạnh mẽ quan hệ hai nước cũng như sự lớn mạnh về vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, các nỗ lực trong ngoại giao nhân dân của các đơn vị thành viên Hội người Việt Nam tại Liên bang Nga đã giúp cải thiện rất nhiều vị trí của cộng đồng Việt Nam trong chính quyền và nhân dân sở tại. Hội đã khuyến khích, hướng dẫn các chi Hội ở địa phương chủ động tham gia các công tác xã hội, từ thiện tại địa bàn, tuân thủ pháp luật, tôn trọng truyền thống văn hóa sở tại, thể hiện mong muốn hòa đồng, chia sẻ; tham gia phát động, hỗ trợ và tổ chức cuộc thi vẽ thiếu nhi “Em vẽ nước Nga, em vẽ Việt Nam” cho đến nay đã tổ chức được 6 lần; hỗ trợ Hội Cựu chiến binh Nga tổ chức thành công Triển lãm ảnh tư liệu “Việt Nam chiến đấu - giai đoạn 1961 - 1975” vào tháng 5/2018; hỗ trợ cho các hoạt động của Hội Hữu nghị Nga - Việt tại Nga và Hội Hữu nghị Việt - Nga tại Việt Nam.
Kết hợp với các tổ chức xã hội của Liên bang Nga như Quỹ hòa bình Matxcova tham gia vào các hoạt động từ thiện, giao lưu với các em học sinh của các trường phổ thông Matxcova, nơi đã giúp đỡ và có quan hệ truyền thống từ lâu với Việt Nam trong những năm chiến tranh, giao lưu với trường trẻ em mồ côi, tặng quà cho các em học sinh nghèo vượt khó tại trường phổ thông cơ sở 282 Matxcova, tham gia lễ kỷ niệm ngày chiến thắng phát xít, Hội đã dành nhiều sự hỗ trợ cho trường Internat số 8, Trung tâm “Nash Dom” về việc nâng cao cơ sở hạ tầng, kết nối văn hóa với các trường thiếu nhi trong nước.
Hàng năm, Hội cùng với Đại sứ quán Việt Nam tại Nga hỗ trợ Hội cựu chuyên gia quân sự Liên xô tổ chức ngày gặp mặt thường niên 5/8 với sự tham gia của hàng trăm cựu chuyên gia cùng gia đình họ. Tham gia tích cực các Hội thảo chuyên đề do Bạn tổ chức với tư cách đại diện cho cộng đồng Việt Nam tại Nga. Tổ chức Câu lạc bộ thể thao “Đoàn kết” đại diện cho cộng đồng Việt Nam tham gia và đoạt giải tại Đại hội thể thao quốc tế Matxcova thường niên do Hiệp hội thể thao doanh nghiệp Nga tổ chức với sự tham gia của hàng chục nước trên thế giới.
Trong tình hình mới, cần nhiều biện pháp để giúp nhân dân hai nước có hiểu biết phong phú, nhiều mặt và xác thực hơn về thực tế hai nước để thúc đẩy hợp tác, giao lưu khoa học - kỹ thuật, văn hóa - giáo dục - thể thao; mở rộng các mô hình mới như liên kết các địa phương, các tổ chức xã hội nhằm thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư giữa hai nước. Hội đã hỗ trợ tổ chức hội nghị với chủ đề “Hợp tác Văn hóa Việt Nam - Liên bang Nga, thực trạng và triển vọng”. Hội nghị thành công rực rỡ, đã hội tụ rất nhiều ý kiến đóng góp cùng nhiều sáng kiến của các chuyên gia văn hóa Nga từ khắp các vùng miền.
Cùng với Quỹ thúc đẩy phát triển hợp tác Nga - Việt “Truyền thống và hữu nghị” đã tham gia hỗ trợ, phối hợp, đồng tổ chức cùng với chính quyền thành phố Saint Petersburg, các tổ chức xã hội nhiều sự kiện đối ngoại nhân dân như: Hội nghị kỷ niệm 95 năm ngày Bác Hồ đến Saint Petersburg, hàng năm tổ chức kỷ niệm Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước, hỗ trợ tổ chức Diễn đàn thanh niên Nga - Việt. Thông qua Quỹ “Truyền thống và hữu nghị” thiết lập hợp tác giữa các tổ chức khoa học vùng Kuzbass với các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam như: Viện Kỹ thuật nhiệt đới, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Đại học Sư phạm Hà Nội thu hút sự tham gia của các nhà khoa học, các giảng viên và cán bộ uy tín trong lĩnh vực giáo dục đại học của Trung tâm khoa học và giáo dục Kuzbass, Đại học Kỹ thuật Quốc gia Kuzbass, Đại học Văn hóa Quốc gia Kemerovo, Học viện Nông nghiệp Quốc gia Kuzbass, Đại học Công nghiệp Quốc gia Siberia với Viện Công nghệ nhiệt đới thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam và Đại học Quốc gia Hà Nội; ký thỏa thuận hợp tác với Trường Đại học Sư phạm quốc gia Nga mang tên Hersen để thúc đẩy triển khai dự án của Bộ Giáo dục “Trung tâm giáo dục mở bằng tiếng Nga và dạy tiếng Nga” tại Việt Nam, ký kết thỏa thuận hợp tác với Đại học Hà Nội, Đại học Kinh tế công nghiệp, Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, Đại học Khoa học xã hội và nhân văn Thành phố Hồ Chí Minh, Đại học Đà Nẵng… Dự án này đã được ghi nhận trong Biên bản khóa họp lần thứ 24 của Ủy ban liên Chính Phủ Việt Nam - Nga về hợp tác kinh tế - thương mại và khoa học - kỹ thuật diễn ra tại Hà nội tháng 4/2023. Tài trợ xuất bản nhiều tài liệu được đánh giá cao như cuốn sách ảnh song ngữ kỷ niệm 70 năm quan hệ hai nước. Cuốn sách “Việt Nam - đối tác thương mại và đầu tư“ được sử dụng như tài liệu tra cứu cho những đối tác Nga quan tâm tới thị trường Việt Nam.
Năm 2021, Hội đã phối hợp với Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật tổ chức gian sách Việt Nam tại Hội chợ sách Quốc tế Saint Petersburg. Gian sách Việt Nam với các sách về chính trị, văn hóa, xã hội, lịch sử, quan hệ hợp tác Việt Nga và đặc biệt là các tác phẩm giới thiệu sách về Chủ tịch Hồ Chí Minh và tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh bằng tiếng Nga, Anh, Việt đã được đông đảo khách dự triển lãm ghé thăm. Hỗ trợ dịch và xuất bản sách của các tác giả Nga và Việt Nam về Hồ Chủ tịch, về quan hệ giữa hai nước, đóng góp của Liên Xô và Nga trong cuộc đấu tranh thống nhất và xây dựng đất nước của Việt Nam: cuốn “Người Việt Nam đầu tiên tới Kremlin”; cuốn “Hoạt động của Nguyễn Ái Quốc tại Liên Xô 1923-1938”.
Đặc biệt, kỷ niệm 100 năm ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt chân đến nước Nga tháng 6/2023, Hội đã sưu tầm, mua tặng Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam một tư liệu quý - bản gốc số báo “Sự thật” của Cơ quan Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô, xuất bản năm 1924 với bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh (ký tên Nguyễn Ái Quốc) “Lê nin và các dân tộc thuộc địa”. Từ năm 2020 - 2023 Hội đã tích cực phối hợp, hỗ trợ chính quyền thành phố Saint Petersburg trong dự án xây dựng tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Tình hình quốc tế có nhiều biến động phức tạp và khó lường đã ảnh hưởng không nhỏ tới sự ổn định của cộng đồng Việt Nam tại Liên bang Nga. Hội người Việt Nam tại Liên bang Nga dưới sự chỉ đạo của Đại sứ quán sẽ tiếp tục kiên trì thực hiện tốt hơn nữa các nhiệm vụ đã đề ra, phát huy kết quả đạt được, khắc phục tồn tại để tiếp tục thực hiện tốt vai trò của mình, xây dựng phát triển cộng đồng vững mạnh, xứng đáng là một trong các thành viên tiêu biểu của đại gia đình Việt Nam.
ĐẶNG THANH PHƯƠNG - Phó Trưởng Ban Đối ngoại và Kiều bào,
Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
